#98 Lão nông làm giàu từ cây giống nuôi cấy mô – Hành trình bền bỉ của “nông dân 4.0”

Lão nông làm giàu từ cây giống nuôi cấy mô – Hành trình bền bỉ của “nông dân 4.0” Chỉ từ một đỉnh sinh trưởng, một mầm ngủ hay một phần mô lá nhỏ bé, lão nông Phan Ngọc Oanh ở xã Xuân Quan (huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên) có thể tạo ra hàng vạn cây con khỏe mạnh, đồng đều và mang trọn vẹn đặc tính di truyền của cây mẹ. Câu chuyện làm giàu từ cây giống nuôi cấy mô của ông không chỉ khiến người dân địa phương nể phục, mà còn trở thành minh chứng sống động cho hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ cao vào nông nghiệp. Hiện nay, mỗi năm ông Oanh cung cấp ra thị trường khoảng 40 – 50 vạn cây giống hoa đồng tiền, địa lan, lan đai châu, mang về doanh thu xấp xỉ 5 tỷ đồng. Thành quả này là kết tinh của đam mê, sự kiên trì và tinh thần dám nghĩ dám làm của một người nông dân không qua đào tạo bài bản về khoa học, nhưng lại làm chủ được công nghệ nuôi cấy mô vốn được xem là “lĩnh vực của các nhà khoa học”. Chấp nhận thất bại để đi đến thành công Không bằng cấp chuyên môn, trình độ học vấn chỉ dừng lại ở mức đọc thông viết thạo, nhưng ông Phan Ngọc Oanh lại sở hữu một thứ vô cùng quý giá: niềm đam mê với cây trồng và khát vọng làm nông nghiệp một cách chủ động, bền vững. Người dân Xuân Quan vẫn trìu mến gọi ông là “nông dân 4.0”, bởi ông là người đầu tiên và duy nhất của tỉnh Hưng Yên, cho đến thời điểm hiện tại, làm chủ được kỹ thuật nuôi cấy mô ngay tại gia đình. Chia sẻ về cơ duyên đến với công nghệ này, ông Oanh nhớ lại: “Trước đây tôi cũng như bao người nông dân khác, mua cây giống về trồng, chăm sóc rồi bán. Nhưng càng làm tôi càng thấy rõ, nếu không chủ động được nguồn giống thì rất dễ lỡ thời vụ, lại không kiểm soát được chất lượng cây trồng”. Trong bối cảnh làng nghề hoa cây cảnh Xuân Quan được xem là “thủ phủ” của miền Bắc với hơn 1.000 hộ trồng trên diện tích gần 300ha, nhu cầu cây giống chất lượng cao là vô cùng lớn. Ý tưởng là vậy, nhưng con đường thực hiện lại đầy chông gai. Đầu năm 2015, khi ông manh nha kế hoạch nhân giống cây trồng bằng phương pháp nuôi cấy mô, không ít người đã cười chê, cho rằng đó là việc “không tưởng” đối với một người nông dân. Thậm chí, chính ông cũng phải thừa nhận: “Tôi đã thất bại tới 3 lần, có lúc tưởng như phá sản. Nhưng tôi chấp nhận thất bại để tiếp tục làm”. https://vigen.vn/wp-content/uploads/2025/09/chuoi-var-cay-mo-5.webp Từ những lần vấp ngã ấy, ông Oanh rút ra nhiều bài học quý giá. Ông quyết định đi tham quan, học hỏi thực tế các mô hình nuôi cấy mô ở Trung Quốc, Thái Lan, Hà Lan, đồng thời mời chuyên gia nước ngoài về trực tiếp hướng dẫn. Nhờ đó, đầu năm 2018, những lứa cây giống nuôi cấy mô “Made in Phan Ngọc Oanh” chính thức ra thị trường, đánh dấu bước ngoặt lớn trong hành trình làm nông nghiệp công nghệ cao của ông. Đặc tính vượt trội của cây giống nuôi cấy mô Trong ngôi biệt thự 4 tầng khang trang, ông Oanh dành trọn tầng 4 với diện tích khoảng 110m² để xây dựng khu nuôi cấy mô. Ông mạnh dạn đầu tư hơn 2 tỷ đồng cho hệ thống máy móc, thiết bị hiện đại như: thiết bị nhân giống in vitro, cân điện tử, kính hiển vi, máy cất nước, tủ tăng trưởng thực vật, máy hấp tiệt trùng, máy cấy đôi… Hệ thống này cho phép nhân giống hàng vạn cây cấy mô mỗi năm, với quy trình kiểm soát nghiêm ngặt. Đặc biệt, khu phòng thí nghiệm vô trùng chỉ dành cho đội ngũ nhân sự gồm 10 cử nhân, thạc sĩ nông nghiệp trực tiếp làm việc. Tại khu nuôi cấy mô, ông Oanh cẩn thận giới thiệu từng chai thủy tinh, từng túi nilon chứa mầm cây non và trình bày quy trình nhân giống một cách mạch lạc, chẳng khác nào một kỹ sư nông nghiệp lành nghề. Theo ông, để tạo ra cây giống đồng đều, sạch bệnh, khâu chọn cây mẹ đóng vai trò then chốt. Cây mẹ phải có đặc tính vượt trội, sinh trưởng tốt, không mang mầm bệnh và tốt nhất là được trồng trong nhà kính hoặc theo quy trình tiêu chuẩn. Sau khi lấy mẫu mô từ cây mẹ, mẫu được khử trùng và đưa vào ống nghiệm chứa môi trường dinh dưỡng đặc biệt. Môi trường này có bổ sung các chất điều hòa sinh trưởng để kích thích hình thành chồi, phôi và tái sinh cây hoàn chỉnh. Mỗi loài cây lại có yêu cầu khác nhau về nhiệt độ, ánh sáng, dinh dưỡng, do đó quá trình nuôi cấy đòi hỏi sự tỉ mỉ và hiểu biết sâu về sinh lý thực vật. Cây giống sau khi đạt tiêu chuẩn về chiều cao, rễ và lá sẽ được đưa ra nhà lưới để thuần dưỡng, giúp cây thích nghi dần với điều kiện tự nhiên trước khi cung cấp ra thị trường. Hiện nay, ông Oanh đang áp dụng quy trình này cho các giống hoa đồng tiền, địa lan và lan đai châu. Thời gian sản xuất một lứa cây đồng tiền cấy mô khoảng 6 tháng, trong khi các loại lan cần từ 1 đến 1,5 năm. Công nghệ nuôi cấy mô và tư duy làm nông nghiệp hiện đại Theo ông Oanh, ưu điểm lớn nhất của cây giống nuôi cấy mô là sạch bệnh, đồng đều và giữ nguyên đặc tính di truyền của cây gốc, giúp người trồng yên tâm về chất lượng và năng suất. Đây cũng là xu hướng tất yếu của nông nghiệp hiện đại, khi người nông dân ngày càng cần chủ động nguồn giống và giảm thiểu rủi ro trong sản xuất. Những kiến thức, mô hình và kinh nghiệm ứng dụng công nghệ sinh học trong nông nghiệp hiện nay cũng được chia sẻ rộng rãi tại https://vigen.vn/, giúp người làm nông tiếp cận thông tin khoa học một cách hệ thống. Bên cạnh nuôi cấy mô, các kỹ thuật nhân giống tiên tiến khác như ghép cây – đặc biệt là ghép sầu riêng theo quy trình chuẩn – cũng đang mở ra nhiều cơ hội làm giàu cho nông dân. Những bí quyết để thành công với phương pháp này được phân tích chi tiết tại https://vigen.vn/mo-hinh-trong-chuoi-cay-mo/. Từ câu chuyện của lão nông Phan Ngọc Oanh có thể thấy, khi người nông dân dám thay đổi tư duy, mạnh dạn tiếp cận và làm chủ công nghệ, thì nông nghiệp không chỉ là nghề “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời”, mà hoàn toàn có thể trở thành con đường làm giàu bền vững và đầy triển vọng.